Deride bazen estetik görünen, bazen hastaların estetik bulmayarak şikâyet ettiği benler bir çeşit dermatolojik tümördür. Cildin üst yüzeyinde ten renginden daha koyu tonlarda olan ve iyi huylu (benign) tipteki bu tümörler çoğu zaman tehlikesiz ve sadece açık tende belirgin olan oluşumlardır. Kişide herhangi bir risk, kötü huylu (malign) tipteki ten koyulaşmaları gibi sorun yaratmayan benlere nevus ya da mole denir. Yapıları, renk tonları ve vücutta oluşum gösterdikleri yerler itibariyle değişkenlik gösterir. Vücudun her yerinde nevuslara rastlanabilir. Avuç içi, ayak tabanı, genital bölge dahil vücutta pek çok yerde ortaya çıkabilirler.
Benlerin oluşumu, derideki melanosit adı verilen hücrelerin melanin pigmenti salgılayarak ciltte koyulaşan bir lezyona dayanır. Aslında deride epidermis ile dermiş arasında bazal lamina üzerinde melanosit hücreleri bulunur ve tüm vücutta bu hücreler faaliyet gösterir. Ancak pigment salgısı artınca nevus denen bir çeşit cilt lezyonu oluşur. Doğumda her 100 bebekten 1 tanesi nevuslar ile doğar. Ancak bebeklerde melanosit hücreleri salgı yapmadığı için benler doğumdan 1-2 ay sonra ortaya çıkar. İlerleyen süreçlerde benlerin yapısı ve formu değişebilir.
Benlerin büyük kısmı doğuştandır. Genetik faktörlerin benler için önemli bir neden olduğu bilinmektedir. Anne ve babadaki benler incelendiğinde çocukta da aynı yerde benler olduğu görülebilir. En kolay tabiriyle nevuslar melanin pigmentlerinin bu bölgelerde aşırı toplanmasıdır denebilir. Genelde oval ya da yuvarlak formda; boyu kahverengi, pembe, kırmızı ya da siyaha yakın tonlarda oluşur. Bazı benler yapısı itibariyle estetik bir kusur olmanın yanı sıra tehlikeli sağlık sorunlarının da belirteci olabilir. Benler ile kötü huylu tümörler benzer yapı gösterebilir. Kötü huylu ben yapısındaki cilt lezyonları bu benzerlik nedeniyle yanıltıcı olabilir. Bu tip riskli lezyonlara malign melanom denir. Cilt üzerinde pigment birikmesi ile olan nevuslardan ayırt edilmelidir ve nevuslardan farklı bir tedavi uygulanmalıdır. Malign melanomlar sürekli metastaz yaparak büyüme ve kabarma eğilimi gösterir. Ciltte meydana gelen bu iki farklı oluşumdan biri için erken tedavi gerekir ve ayırdı için uzman bir hekime hemen danışmak gerekir.
Ben Sildirme
İstenmeyen bölgelerdeki benler hastaların kliniklere başvurmalarına neden olan cilt üzeri lezyonlar arasında en sık görülenlerdendir. Aile içinde malign melanom görülmeyen vakalarda ciltteki benlerin kötü huylu ben olma olasılığı oldukça düşüktür. Benlerin cinsini tespit etmek için uzman bir hekim danışmanlığı çok önemli olabilir. Ancak hastalar kliniklere başvurmadan önce kendileri de bu tespiti bir noktaya kadar yapabilirler. Malign ve benign tipteki melanomları ayırt etmeden önce benlerin oluşma şeklini bilmek işe yarayabilir.
İyi huylu bir çeşit cilt üzeri tümörler olan nevusların oluşumu yüksek oranda genetiktir. Aile öyküsü alınan hastalarda anne ve babada görülen benlerin çocukta da aynı yerde ve aynı şekilde görüldüğü bulgular arasındadır. Benler vücudun her yerinde kahverengi-siyah tonlarında ya da kırmızı-pembe tonlarında görülebilir. Oval veya yuvarlak formlarda olup birkaç milimetrik olabileceği gibi santimetrelerce oldukça büyük yapıda da olabilir. Kıllı ya da kılsız deri üzerinde yerleşebilir. Kabarık ya da leke şeklinde görülebilir. Bazı dönemler benlerin ortaya çıkışı ve yayılım göstermesi için tetikleyici olabilir. Örneğin doğumda bebeklerde, ergenlik döneminde, gebelikte, menopoz döneminde benler ilk defa görülebilir ya da büyüme eğilimi gösterebilir. Yaşın ilerlemesi ve erişkinlik ile benler kimi zaman oluşup kaybolabilir. Çevresel faktörler açısından ise güneş ışınlarına maruz kalmak benleri arttıran bir nedendir. Son yıllarda güneş ışınlarına daha fazla maruz kalınmasıyla cilt hastalıkları daha fazla ortaya çıkmaktadır. Benlerin oluşmasından korunmak ve cilt sağlığını korumak için engellenebilir çevresel faktörler önemsenmelidir.
Kötü huylu ve iyi huylu benlerin oluşumu başlangıç itibariyle benzer olabilir. Malign melanomlar bir süre sonra benlerden farklı olan yapısını göstermeye başlar. Hastaların kendilerinin de uzman hekimlere danışmadan önce fark edebileceği bazı tespit yöntemleri vardır. Özellikle malign tipler için bu yöntem ABCD kuralları olarak isimlendirilir.
A (asimetri): Benin ortasından hayali bir kesit alındığında iki tarafı arasında bariz bir asitmeri olmasıdır
B (border)/sınır): Benin derinin kendi rengi ile arasında şeklini belirleyen net bir sınır olmamasıdır.
C (color/renk): Benin sahip olduğu rengin tek olmaması, birden fazla rengi dağınık şekilde barındırmasıdır.
D (diameter/çap): Ben çapının 6 mm boyuttan daha büyük olmasıdır.
Yukarıdaki belirteçlerden biri ya da birkaçı varsa uzman bir dermatoloğa görünmek gerekir. ABCD kuralının yanı sıra dikkat edilmesi gereken bir nokta daha vardır. Hiçbir lezyon ya da tümör, malign tipte değilse bir darbe ya da travmaya maruz kalmamışsa aniden kanama ya da ağrıya neden olmaz. Bende ani kanamalar, sızlamalar, sıvı çıkışı oluyorsa zaman kaybetmeden bir hekime danışmak önemlidir.
Malign melanom özellikleri göstermeyen bir cilt kusuru varsa ve hekim tarafından muayene yapılıp gereklilikler ve tedavi yöntemleri değerlendirilmiş olduğunda oldukça basit operasyonlarla ben sildirmek mümkündür. Artık cerrahi yöntemlere gerek kalmadan nevus tedavileri yapılmakta ve estetik kusur olarak şikayetçi olunan benler birkaç seansta cilt üzerinden silinmektedir.
Leke Ben Sildirme
Zamanla ve yaş aldıkça derideki lekeler artabilir, güneş ışığına maruz kalındıkça benler oluşabilir. Özellikle erişkinlik, kadınlarda gebelik ve mensturasyon döngüsü, hormon değişiklikleri, yaşlılık bu konuda en büyük doğal etmenlerdir. Pigment birikimi ile oluşan deri üzeri lezyonlar hastaların muayene ve tedavi için başvurdukları nedenlerdendir. Bazı lekeler nevuslara benzetilebilir. Bu oluşumların büyük çoğunluğu zararsız olup hasta için acı ve ağrıya neden olmaz. Ancak dermatolojik olarak bir kusur oluşturup, kişinin istemediği bir yerinde ve istemediği formda olabilir. Bu durumda tedavi talep edilebilir.
Benler dışında cilt lezyonları arasında yaşlılıkla beliren ve özellikler ellerde bulunan lekeler, güneş etkisiyle ortaya çıkan sırt ve göğüsteki lekeler, yüzde bulunan çiller, siğiller vardır. Benden ayrılan deri lezyonlarının tedavisi ben tedavisinden farklı olabilir. Örneğin siğiller için yayılım gösterme ve tekrarlama riskine karşı cerrahi yöntem önerilir. Ancak benlerin tedavisinde, özellikle leke benlerde cerrahi kesiye ihtiyaç duyulmadan birkaç dakika sürecek işlemlerle pratik tedaviler mümkündür. Cerrahi yöntemlere kolay bir alternatif olan cihazlar sayesinde leke ben sildirme ve diğer cilt lezyonlarını giderme işlemi artık hastalar için de daha rahat olmaktadır.
Benin iyi huylu ya da kötü huylu olduğunun anlaşılması için dermatoskop cihazı kullanılır. Bu cihaz sayesinde deri daha yakından ışıklandırılmış şekilde gözlenir. Pigment birikmeleri, ben muayenesi ve tüm cilt lezyonları için dermatoskop bir tanı aracıdır. Gözlenen benin kötü huylu olmadığı muayene sonucu netleştirildikten sonra hastanın genel sağlık durumuna bakılarak cerrahi operasyona alternatif yöntemlerle müdahale yapılır. Malign tipteki benlerin tedavisinde bu yöntemler etkili olmayacağından, uzman hekimlere danışılarak tedaviye karar verilmesi çok önemlidir.
Leke ve leke benlerinin silinmesi için birden fazla yöntem uygulanmaktadır. En fazla tercih edilen bu yöntemler kriyoterapi ile dondurma, koterle yakma, lazer, radyfrekans tedavisi ve plexer tedavisidir.
Ben Sildirme İşlemi Nasıl Yapılır?
Görüntüsünden hoşlanılmayan, kişiye özgüven sorunu yaşatan benler için güncel teknolojide imkanlar oldukça fazladır. Hastalar bu gibi kusurların tedavisi için cerrahi operasyonların gerginliğini yaşamak yerinde birkaç dakika süren ve 3-4 seans devam eden tedavilerle aynı süre içinde günlük yaşantısına devam edebilirler. Teknolojik cihazlarla sağlanan bu tedaviler hekimler ve hastalar için oldukça konforlu uygulamalara imkân verir.
1. Radyofrekans ile Ben Sildirme
Bu yöntemde radyo dalgaları koyu renkli ve kabarık benleri buharlaştırmak esasına dayanarak giderir. İşlem sırasında lokal anestezi uygulanır. Bölge bir süre sonra kabuklanır. Kabuklar 2 hafta sonra dökülerek cildin kendi rengine gelmesi 2-3 ayı bulabilir.
2. Kriyoterapi Yöntemi ile Dondurma
Çok düşük sıcaklıklara kadar dondurma işlemi oldukça eski çağlara dayanır. Bu yöntemde probun ucuna -190 dereceye varan sıcaklıktaki gaz iletilir ve bölgeye çok ince bir uçla dondurucu gaz gönderilir. Soğuk gazın yarattığı etki ile bölgedeki hücreler ölür.
3. Koterle Yakma
Koter yönteminde çeşitli iyi ya da kötü huylu deri lezyonları elektrik akımı ile yakılarak hücrelerin ölümü sağlanır.
4. Plexer Tedavisi
Plexer cihazı ortamdaki havayı plazmaya dönüştürüp cilt yüzeyindeki lezyonları giderir. Bölge lokal anestezi ile uyuşturulur ve milimetrik atışlarla benin üzerine uygulama yapılır. Buharlaşma olan bölgede işlem, cilt tonu ile eşitlenme görülene kadar sürebilir.
5. Lazer Tedavisi
Ameliyatsız tedavilerde son dönemlerde en fazla kullanılan lazer yöntemi oldukça basit ve etkilidir. Tek ya da çoklu dalga boyları ile bölgeye hızlı ve çok sayıda atış yapılarak ışınların etkisi ile pigmentli hücreler öldürülür.
Tüm bu işlemlerden sonra hastaların dikkat etmesi gereken bazı detaylar ile lezyon yerinde belirgin bir iz kalmasının önüne geçilebilir. Öncelikle ben silindikten sonra tamamen iz kalmadan aynı cilt derinliğinde ve tonunda bir alan kalması pek mümkün değildir. Çünkü silinen ben yerinde öldürülen pigmentli hücreler yerinde farklılık az da olsa görülebilir. Benin derinliği, renk tonu ve büyüklüğü bu izin ne kadar belirgin olup olmayacağının ilk göstergesidir. Bunun yanında hastanın işlem alanını titizlikle koruması da yeni bir leke oluşumunun önüne geçer.
Lazerle Ben Sildirme
Lazer cihazı kabarık olmayan, koyu renkli benleri sildirmek için hastanın durumu göz önünde bulundurularak tercih edilen en iyi cihazlardan biri olabilir. Bu yönden radyofrekans tedavisinde olduğu kadar derin ve kabarık benlerde etkili değildir. Ancak çile benzeyen koyu renkli leke benlerinde birkaç seansta lazer tedavisinin etkileri görülebilir. Küçük çapta ve çok sayıdaki benlerin tedavisi için lazer cihazı tercih edilen yöntemlerdendir. Birkaç saniyede yapılan çok sayıda atış ile vücutta geniş alan kaplayan benler tek seansta bile giderilebilir. Lazer tedavisinden 1 hafta sonrasında bölgedeki küçük çaplı hasar yerini hafif bir kızarıklığa bırakır ve 1 ay sonrasında cilt kendi tonunu yakalar.
Lazerle ben sildirmenin pek çok avantajı vardır. Hastaların pansumana ihtiyaç duymayarak, bölgeyi güneşten ve bir süre sudan koruması yeterlidir. Tek seansta 30-40 ben silinebildiğinden çok sayıda seans gerekliliği yoktur. Benler kabarık ve büyük çaplı olmadıklarında çirkin bir görüntü oluşturacak iz bırakmaz. Kıl köklerine zarar vermeyen bir yöntemdir. Ağrısız ve basit bir uygulama olduğundan hastalar günlük yaşamlarına hemen dönebilirler. Hastanın isteğine ve gerekliliğe bağlı olarak lokal anestezi uygulanabilir.
Lazerle ben sildirme oldukça kolay ve pratik olduğundan son zamanlarda sıkça tercih edilen yöntemlerdendir. Ancak işlem sonrası bölgeyi güneş ışınlarından korumak, kaşımamak, uygulama olduğu günden sonraki 24 saatte bölgenin suyla teması engellemek iyileşme sürecini kısaltır.
Hastaların hekim tavsiyelerine uyarak ben sildirme işleminden sonraki sürece dikkat etmesi hem iyileşme sürecini kısaltır hem de işlem bölgesinde olası bir hasar meydana gelmesini engeller. Ben gibi deri lezyonlarının tedavisi için alanında uzman hekimlerin muayenesi ile tedavi seçeneklerini değerlendirebilirsiniz.
Ben sildirme işlemi için Op. Dr. Rıza Aktaş’tan randevu alabilirsiniz.
